İSTANBUL FETİH CEMİYETİ BASIN BÜLTENİ

Ayasofya'nın tekrar CÂMİ olması münâsebeti ile 10.07.2020

 

İstanbul Fetih Cemiyeti, 28.07.1950 tarih ve 3/11614 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile “kamu yararına” çalışan bir dernek olarak kurulmuştur. Kurulduğu sırada derneğin fahri başkanı İstanbul Valisi ve Belediye Reisidir. Kurucuları arasında o tarihteki sanat, ilim, kültür, basın, bürokrasi ve iş dünyasından yüz otuz kadar önemli isim vardır.

Kuruluş sırasındaki adı "İstanbul’un 500. ve Müteakip Fetih Yıllarını Kutlama Derneği" dir. İsmi daha sonraları "İstanbul Fethi Derneği" ve daha da sonra"İstanbul Fetih Cemiyeti" olarak değiştirilmiştir.

Derneğin gayesi, önce her yıl 29 Mayıs’ta yapılan İstanbul’un Fetih Kutlamalarına katılmak, eski eser ve abidelerimizin korunması ve restorasyonu, tarihimiz ve coğrafyamız ve tercihan İstanbul, İstanbul kültürü, Fatih Sultan Mehmed ve İstanbul’un fethiyle ilgili araştırmalar yapmak ve yapanlara destek olmak ve bunların sonuçlarını yayınlamak ve bu hususta yurt içi ve yurt dışında bulunan kuruluşlarla iş birliği yapmaktır. Konferanslar, sempozyum ve benzeri ilmî toplantılar da Cemiyet’in akademik faaliyetleri arasındadır.

Bu meyanda 29 Mayıs 1953’teki 500. Fetih Yılı kutlamalarını devlet ve hükümet çapında organize etmiştir. Bu çalışmalar sırasında hâlâ önemini koruyan çeşitli araştırma eserleri ve kartpostallar bastırmış, bronz ve altından Fatih rozeti ve madalyonları yaptırmış ve İstanbul’un çeşitli yerlerine ve Uluabat Köyü’ne açıklayıcı mermer kitâbeler koydurmuştur.

Kurulduğu tarihten itibaren tüzüğünde bulunan gayelere uygun olarak her yıl 29 Mayıs’ta İstanbul Valiliği, 1.Ordu Komutanlığı ve İstanbul Belediyesi’nin iş birliği ile gerçekleştirilen İstanbul’un Fetih kutlamalarına bir temsilcisinin konuşması ile katılmakta iken bu durum sonradan değiştirilmiş ve şimdi aynı günde veya haftada çeşitli konferans, sempozyum, konser ve sergiler tertip edilmektedir.

İstanbul Fetih Cemiyeti, faaliyetlerini ve yayınlarını 1954’te kurduğu “İstanbul Enstitüsü” ve 1959’da kurduğu “Yahya Kemal Enstitüsü” ve “Müzesi”, "Târihî Türk Okçuluğu ve Türk Mûsıkîsi Enstitüleri" gibi alt kuruluşları vasıtasıyla gerçekleştirmektedir. Bilhassa Yahya Kemal Enstitüsü, Yahya Kemal'in şiir ve nesir külliyatını yayınlamakla Türk kültür hayatına büyük bir hizmet yaptığına kānidir. Bundan başka Cemiyet, bilhassa Balkanlarda bulunan Osmanlı Türk mimârîsi ve Türk okçuluğu hakkında temel eserler yayınlamaya devam etmektedir.

Bugün 70 yaşını idrak eden dernek, kuruluşundan itibaren çeşitli binalarda ikāmet ettikten sonra 1961’de bugün de içinde bulunduğu Bayezid – Çarşıkapı’daki Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Medresesi’ne taşınmıştır.

* * *

Burada, İstanbul Fetih Cemiyeti için verilen bilgilere şunları da ilâve etmeyi lüzumlu buluyoruz:

1. Cemiyetimizin kurucularından ve başkanlarından merhum Ekrem Hakkı Ayverdi'nin 28 Ocak 1949 târihinde Ayasofya'nın kubbelerinden indirilen büyük levhaların yerine konulmasındaki gayret ve himmetini zikretmek gerekmektedir.  Onunla birlikte bu hizmette gayret sarf eden o zamanki müze müdürü Muzaffer Ramazan Bey ve Nazif Beylerin ruhları şâd olsun. İbnülemin Mahmud Kemal İnal bu vak'ayı 1955 yılında yayınladığı "Son Hattatlar" isimli kitabında s.161 ve 1.dn. da tafsilâtı ile anlatmaktadır.

2. Yine aynı şekilde o zamanki adı ile "İstanbul Fethi Derneği"nin 13/1953 ve 16/1953 târihli kararına istinâden "Fethin 500. yıldönümü" vesilesi ile İstanbul’un muhtelif yerlerine ve Uluabat Köyü'ne toplam 12 kitâbe konulması kararlaştırılmış ve Ayasofya için hazırlanmış olan kitâbe hâriç diğerleri yerlerine konulmuş idi.

Ayasofya için hazırlanan kitâbede şunlar yazılı idi:

FÂTİH

SULTAN MEHMED

FETHİ

MÜTEAKİP

AYASOFYA'YI

CÂMİ'E TAHVİL

ETMİŞDİR.

İstanbul Fethi Derneği 1953

 

Bu, Türk târihi için çok önemli bir vâkıayı tespit eden 1953 târihli kitâbe, her nedense,  2010 târihine kadar arzu edilen yerine konulamamış ve İstanbul Fetih Cemiyeti'nin ikāmet ettiği Bâyezid'deki  Kara Mustafa Paşa Medresesi'nde muhafaza edilmekte idi. Ancak,  nihâyet o târihte Ayasofya Müzesi Müdürü olan  merhum Prof. Dr. Haluk Dursun Bey'in himmet ve gayreti ile oradan alınarak Ayasofya'ya götürülmüş ve yapının türbeler tarafındaki duvarına konulmuştur. Hâlen orada olan bu önemli kitâbe için Merhum Haluk Dursun Bey, o zaman küçük bir merasim de tertip etmiş ve bu zamana kadar bu kitâbenin asıl yerine konulamamış olmasına eseflerini bildirmiş idi.

 Bu târihî ve mutlu vak’ayı milletimize hatırlatmak üzere İstanbul Fetih Cemiyeti tarafından hazırlanan ve hâlen Ayasofya bahçesinde bulunan ve yukarıda metni kaydedilen kitâbenin, bugün daha iyi görülebilen bir yere yerleştirilmesi hususunda da uğurlu bir himmet elini bekler, başta Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere Danıştay üyeleri ve emeği geçen bütün zevâta şükranlarımızı arz ederiz.

                                                                                                                            

                                                                                                 İstanbul Fetih Cemiyeti